علل تقه زدن در گیربکس اتوماتیک (Automatic Transmission)
در گیربکس‌های اتوماتیک، تقه زدن عمدتاً ناشی از عدم تنظیم دقیق فشار روغن یا مشکلات الکترونیکی و هیدرولیکی است که زمان‌بندی تعویض دنده را بر هم می‌زنند.
مشکلات روغن گیربکس و حرارت
- کمبود یا آلودگی روغن (ATF): این شایع‌ترین علت است. روغن گیربکس اتوماتیک وظیفه انتقال فشار، روانکاری و خنک‌کاری را بر عهده دارد. کمبود روغن یا کثیف و سوخته شدن آن باعث می‌شود فشار هیدرولیک لازم برای تعویض نرم دنده‌ها تأمین نشود و ضربه ایجاد شود.
- داغ شدن بیش از حد گیربکس (Overheating): گرمای شدید می‌تواند به قطعات داخلی و سنسورها آسیب زده و کیفیت روغن را به سرعت کاهش دهد، که در نتیجه منجر به تعویض دنده با ضربه می‌شود. این مشکل ممکن است ناشی از خرابی شیر رادیاتور گیربکس باشد.
مشکلات هیدرولیکی و الکترونیکی
- خرابی شیرهای برقی (Solenoids): شیرهای برقی (سولونوئیدها) در بلوک هیدرولیک (ساعت گیربکس) جریان و فشار روغن را برای تعویض دنده‌ها کنترل می‌کنند. خرابی یا عملکرد نادرست این شیرها باعث می‌شود دنده‌ها با تأخیر یا فشار نامناسب درگیر شده و تقه بزنند.
- خرابی یا گرفتگی ساعت گیربکس (Valve Body): ساعت گیربکس مغز هیدرولیکی سیستم است. گرفتگی کانال‌ها یا ایراد در سوپاپ‌های آن باعث می‌شود فشار روغن به درستی توزیع نشود و در نتیجه تعویض دنده با شوک همراه باشد.
- خطای سنسورها یا ECU گیربکس: سنسورهای سرعت و دما اطلاعات را به یونیت کنترل گیربکس (ECU) ارسال می‌کنند. اگر این سنسورها اطلاعات غلط بفرستند یا نرم‌افزار کنترل دچار خطا شود، فرمان تعویض دنده در زمان نامناسب صادر شده و تقه می‌زند.
علل تقه زدن در گیربکس دستی (Manual Transmission)
در گیربکس‌های دستی، تقه زدن معمولاً یک ضربه ناگهانی است که هنگام رها کردن کلاچ برای شروع حرکت یا هنگام تعویض دنده رخ می‌دهد و عمدتاً ناشی از مشکلات کلاچ یا سیستم درگیرکننده است.
مشکلات دیسک و صفحه کلاچ
- فرسودگی یا خرابی دیسک و صفحه: اگر فنرهای صفحه کلاچ ضعیف شده یا دیسک و صفحه تاب برداشته باشند، درگیری کلاچ با فلایویل به صورت نرم و تدریجی انجام نمی‌شود، بلکه به صورت ناگهانی و با ضربه (دل‌دل زدن) همراه است که حس تقه زدن را ایجاد می‌کند.
- تنظیم نبودن کلاچ: اگر سیم کلاچ (در مدل‌های سیمی) یا سیستم هیدرولیک کلاچ (در مدل‌های هیدرولیکی) تنظیم نباشد و کلاچ در نقطه نامناسب درگیر شود، هنگام رها کردن پدال، ضربه ایجاد می‌شود.
مشکلات اتصالات و نگهدارنده‌ها
- خرابی دسته‌موتور و دسته‌گیربکس: وظیفه این قطعات مهار وزن موتور و گیربکس و جلوگیری از جابه‌جایی شدید آن‌ها است. پاره شدن یا خرابی دسته‌موتورها باعث می‌شود هنگام اعمال ناگهانی نیرو (شروع حرکت یا تعویض دنده)، موتور و گیربکس به شدت جابه‌جا شده و صدای تقه ایجاد شود.
- آسیب دیدن سه‌شاخ پلوس: در برخی موارد، خرابی قطعات انتقال قدرت مانند سه‌شاخ پلوس می‌تواند هنگام شتاب‌گیری یا رها کردن کلاچ، حس ضربه زدن (شبیه به تقه) را در خودرو ایجاد کند.
نتیجه‌گیری: تقه زدن یک علامت هشدار جدی است. در گیربکس اتوماتیک، معمولاً نشان‌دهنده مشکلات هیدرولیکی یا الکترونیکی است و نادیده گرفتن آن می‌تواند به سوختن قطعات داخلی منجر شود. در گیربکس دستی، اغلب ناشی از مشکلات کلاچ یا دسته‌موتور است. در هر دو حالت، باید خودرو توسط یک متخصص بررسی شود.
